Góry w Śląskim - Beskidy i Śląsk Cieszyński

Góry w Śląskim - Beskidy i Śląsk Cieszyński

Góry w Śląskim - Beskidy i Śląsk Cieszyński zachęcają do odkrywania niezwykłych miejsc i szlaków turystycznych. Kiedy przyjeżdżacie na południe województwa śląskiego, w Beskidy, na przykład zimą na narty, a latem, aby pochodzić po górach, pewnie nawet nie zdajecie sobie sprawy z tego, że jesteście jednocześnie na Śląsku Cieszyńskim. A przynajmniej wtedy, jeżeli przybywacie w takich miejscowościach jak Ustroń, Wisła, Brenna, Istebna, Koniaków czy Jaworzynka.

Prawda jest taka, że spora część Beskidów leży na Śląsku Cieszyńskim lub, jak kto woli, duża część Śląska Cieszyńskiego to Beskidy, a różnice pomiędzy nimi są bardziej uwarunkowane historią, tradycjami i kulturą niż czynnikami geograficznymi. Temat jest delikatny, niuansowy, dlatego tutaj spojrzymy na oba regiony przez ich wspólny mianownik, którym jest uroda i dostępność tutejszych gór oraz kulturowe bogactwo terenów przygranicznych. To właśnie te dwa czynniki, połączone z bogatą historią tych terenów, dziś decydują o ich kolorycie i atrakcyjności turystycznej.



Hala Miziowa, fot. www.slaskie.travel J. Krawczyk

Bajkowa stolica – Bielsko-Biała

Zacznijmy od Bielska-Białej – stolicy Beskidów. Może nie wiecie, ale to miasto powstało 1951 r. z połączenia dwóch miejscowości: śląskiego Bielska i małopolskiej Białej. Skomplikowane, jak cała reszta tej geografi cznej łamiogłówki, dlatego skupimy się na tym co w Bielsku-Białej wyjątkowe. Ktoś z Was pamięta, jak w dzieciństwie czekało się niecierpliwie na godzinę 19:00, aby z wypiekami na twarzy włączyć odbiorniki i przez 10 minut zatracić się w przygodach dwóch chłopców – Bolka i Lolka? Władysław Nehrebecki, reżyser i rysownik, na co dzień obserwował swoich kilkuletnich synów. Słuchał ich radosnego śmiechu, gdy przez kilka godzin bawili się zabawką stworzoną z niczego, by po chwili rozstrzygać ich spory o to, kto pierwszy ją zepsuł. Zabierał ich na wycieczki, dawał się
zaskoczyć ich kreatywnym figlom i psotom i uczestniczył w ich poznawaniu świata. Z tych obserwacji w Bielsku-Białej w narodzili się Bolek i Lolek i stali się nieodłączną częścią dzieciństwa więcej niż jednego pokolenia! A stworzenie bajki nie było rzeczą prostą. Przy realizacji każdego odcinka pracowało około 20 osób, a praca nad nim zajmowała kilka miesięcy.

Bielsko-Biała jest kolebką polskiej animacji klasycznej. Tu narodzili się Bolek i Lolek oraz inni najsłynniejsi bajkowi bohaterowie, np. Reksio i Baltazar Gąbka. Dziś kreskówek się tutaj już prawie nie robi, ale dawnym bohaterom z naszego dzieciństwa, w Bielsku-Białej stawia się dzisiaj kolejne bajkowe pomniki, a ulicom i placom nadaje bajkowych patronów. Tworzą one szlak „Bajkowe Bielsko-Biała”, na którym spotkać można m.in. Bolka i Lolka, Reksia, Smoka Wawelskiego, Pampaliniego Łowcę Zwierząt oraz Karrambę – słynnego Szpiega z Krainy Deszczowców. Temu ostatniemu czarnemu charakterowi w Bielsku-Białej zadedykowano nawet oryginalny deser. Jesteście ciekawi jak smakuje Karramba? Tę słodką wizytówkę Bielska-Białej można skosztować w kilku w miejskich
kawiarniach. W miejscu dawnej wytwórni kreskówek, planowane jest otwarcie Interaktywnego Centrum Bajki i Animacji, to dopiero będzie zabawa! Mamma Mia!!! – powiedziałby pamiętny kucharz Bartolini herbu Zielona Pietruszka.

Bielsko-Biała, rzeźba Bolka i Lolka, fot. Dorota Koperska

Bielsko-Biała, rzeźba Pampalini i hipopotam, fot. L. Cykarski

Spacerując ulicami Bielska-Białej można poznać niemal całą panoramę stylów architektonicznych: od gotyku – po secesję i modernizm, jednak to architekturze końca XIX i początku XX w. – głównie eklektycznej i secesyjnej – Bielsko-Biała zawdzięcza miano „małego Wiednia”. Po mieście można włóczyć się godzinami, ciesząc oko finezją secesyjnych kamieniczek, witrynami sklepów i galerii sztuki, zapachem licznych kawiarni.

Ale przecież Bielsko-Biała to prawdziwe miasto w górach. Stąd zaczyna się większość najważniejszych szlaków turystycznych w Beskidzie Śląskim, na przykład na Szyndzielnię czy Klimczok, jak i w Beskidzie Małym – na Magurkę, Hrobaczą Łąkę czy Czupel.

W Bielsku-Białej zaczyna się też Mały Szlak Beskidzki – szlak długodystansowy ciągnący się przez 137 km przez te pasma Beskidów, które omija Główny Szlak Beskidzki. Góry w Śląskim - Beskidy i Śląsk Cieszyński zapraszają do odkrywania!

Tereny Beskidów w województwie śląskim to wiele kilometrów szlaków pieszych. Ale górskie wędrówki to nie jedyny sposób odkrywania Beskidów. 

Zamek książąt Sułkowskich w Bielsku-Białej, fot. R. Hryciow

Najpiękniejsze pętle spacerowe

Góry w Śląskim - Beskidy i Śląsk Cieszyński zapraszają na górskie spacery. Do tego najdają się ideanie pętle spacerowe.

Beskidy to idealne góry dla rodzin, które chcą rozpalić w dzieciach miłość do gór, a także dla osób początkujących w górskich wycieczkach. Początkujący nie przekroczą swoich możliwości fizycznych, a dzieci z uśmiechem na ustach będą maszerować szlakiem od atrakcji do atrakcji. O jakich miejscach mowa?

Pętla Szczyrkowska ułatwia wycieczkę dzięki systemowi połączonych kolei linowych. Dwa największe ośrodki turystyczne w Szczyrku wprowadziły wspólny letni karnet na gondolę i trzy koleje kanapowe. Dzięki temu, rodziny z dziećmi, a także turyści o słabszej kondycji i osoby starsze pokonają aż 6 km kolejkami górskimi! Któremu dziecku nie zaświecą się oczy na taką wycieczkę?!

Trasę rozpoczniecie przy dolnej stacji kolei gondolowej Szczyrk Mountain Resort lub przy dolnej stacji kolei kanapowej COS OPO Szczyrk na Skrzyczne. Pomiędzy kolejkami czeka Was dwukilometrowy spacer granią z pięknymi widokami, który zakończycie na najwyższym szczycie Beskidu Śląskiego – Skrzycznym. Po zjeździe na dół do punktu startowego czekają Was kolejne dwa kilometry spaceru przez urokliwy Szczyrk – lub dla chętnych, powrót komunikacją miejską.

Podobną pętlę znajdziecie na Śląsku Cieszyńskim, w Wiśle. To Pętla Cieńkowska, która łączy wjazd kolejką na Cieńków Niżni, półtorakilometrową wędrówkę ścieżką edukacyjno-dydaktyczną i zwiedzanie skoczni imienia Adama Małysza, zarówno z dołu, jak i z góry. Tylko spójrzcie na imponujący rozbieg i zeskok… Na samą myśl, że zawodnicy stąd skaczą, każdemu zrobi się gorąco!

Macie ochotę na więcej atrakcji?
Wsiądźcie w samochód i wybierzcie się na Dużą lub Małą Pętlę Beskidzką. Obie zaczynają się w Bielsku-Białej i biegną przez Skoczów, Ustroń i Wisłę. Mała pętla prowadzi z powrotem do Bielska przez Szczyrk, a duża do celu biegnie przez Trójwieś Beskidzką i Żywiec. Te samochodowe trasy pokonacie w jeden dzień, jeśli ograniczycie ilość atrakcji, przy których się zatrzymacie.
Ale jeśli chcecie odwiedzić je wszystkie, poświęćcie na tę pętle minimum tydzień!



Sanktuarium Matki Bożej Królowej Polski w Szczyrku na Górce, fot. www.slaskie.travel J. Krawczyk

Skrzyczne, fot. www.slaskie.travel J. Krawczyk

Trójwieś Beskidzka – koronki i tradycje pasterskie

Gmina Istebna, w której skład wchodzą trzy miejscowości – Istebna, Koniaków i Jaworzynka, potocznie jest nazywana Trójwsią Beskidzką. Tradycje góralskie nigdzie indziej nie są tak silnie pielęgnowane, jaki właśnie tutaj. Pamiętajcie jednak, że nie można mylić Beskidów z Podhalem – to dwa odrębne regiony kulturowe. Trójwieś Beskidzka to kwintesencja kultury górali śląskich i beskidzkich, potrójna dawka ich tradycji i folkloru. W Trójwsi góralszczyzna bardzo wyraźnie smakuje, wygląda i daje się poczuć.

Koniaków słynie z tradycji heklowania. To gwarowe określenie oznacza szydełkowanie, a w Koniakowie panie robią to z wyjątkowo cienkiej nici – kordonka. W efekcie powstają przepiękne, delikatne tradycyjne serwetki, obrusy, suknie, czy zazdrostki. Nowoczesne koronczarki postanowiły wprowadzić w życie nowe pomysły i heklować też biustonosze, figi. A czy słyszeliście o tym, że koniakowskie koronczarki wyheklowały swoje koronki na zamówienie m.in. królowej brytyjskiej Elżbiety II?

W Koniakowie można odwiedzić Muzeum Koronki, w którym poznacie historię szydełkowej tradycji i bardzo efektowne koronkarskie arcydzieła, ale najbardziej imponujące – bo największe dzieło koniakowskich koronczarek obejrzycie w Gminnym Ośrodku Kultury w Istebnej. To ważąca pięć kilogramów serweta o średnicy pięciu metrów, która powstawała przez pięć miesięcy, a wykonało ją… zgadliście, pięć koronczarek. To Największa Koronka Koniakowska Świata, wpisana do księgi rekordów Guinnessa.

Już wiemy, że tradycyjnie, kobiety w Beskidzkiej Trójwsi szydełkowały. A czym zajmowali się mężczyźni?

Wypasali owce na beskidzkich halach jako bacowie (gospodarze) lub juhasowie (pasterze). Wychodzili na kilka miesięcy na hale, by tam dbać o stado, wypasać je, troszczyć się o jego bezpieczeństwo, doić i produkować owcze sery, np. oscypki. Tradycyjnie wyrobem oscypków zajmują się bacowie. W XX wieku hale były sztucznie zalesiane na potrzeby gospodarcze i tradycje pasterskie prawie zaniknęły – na szczęście nie całkowicie. Teraz, aby zachować tradycję i walory przyrodnicze, owce i pasterze znów stają się częścią beskidzkich krajobrazów. Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej o tradycjach pasterskich, odwiedźcie Centrum Pasterskie w Koniakowie lub Beskidzki Szlak Bacówek.

W Istebnej koniecznie należy odwiedzić Chatę Kawuloka. To znajdujący się na Szlaku Architektury Drewnianej Województwa Śląskiego budynek mieszkalny górali beskidzkich z XIX w, w którym obecnie znajduje się ekspozycja prezentująca zabytkowe sprzęty oraz instrumenty muzyczne, jak gajdy, róg pasterski, piszczołka tacikowa czy fujara. Chcielibyście spróbować zadąć w kilkumetrowy róg pasterski? U Kawuloka da się zrobić.

Czy wiecie, że naukowcy uznali świerk istebniański za fenomen przyrodniczy? To jedne z najzdrowszych, najpiękniejszych i najszybciej rosnących drzew cenionych nie tyko w Polsce, ale też w innych krajach Europy. Aby zachować wyjątkowe cechy świerka istebniańskiego, w Jaworzynce działa Bank Genów Świerka. Nasiona zebrane z najbardziej dorodnych i najzdrowszych świerków trafiają do banku, gdzie wysuszone i zamrożone przetrwają nawet do 20 lat!

Centrum Koronki Koniakowskiej, fot. ARC CKK

Centrum Pasterskie w Koniakowie, fot. CP

Cieszyn w portfelu

Przyjrzeliście się kiedyś dobrze banknotom, które macie w portfelu? W dzisiejszych czasach mało kto trzyma przy sobie gotówkę, ale jeśli akurat pomiędzy plastikowymi kartami znajdziecie banknot dwudziestozłotowy – przyjrzyjcie się mu. Po jednej stronie zobaczycie króla Bolesława Chrobrego, a po drugiej wizerunek denara – monety z okresu jego panowania. A po lewej stronie denara? To jedyna romańska rotunda w Polsce zachowana wraz ze sklepieniem nawy z XII wieku i jeden z najstarszych zabytków w Polsce. Rotunda św. Mikołaja stoi na Wzgórzu Zamkowym w Cieszynie, niedaleko Wieży Piastowskiej, z której rozciąga się przepiękny widok na miasto i okolice.

Nie można pominąć najpiękniejszego placu w mieście – rynku oraz Studni Trzech Braci, legendarnego miejsca spotkania trzech założycieli Cieszyna – Bolka, Leszka i Cieszka. To oni mieli założyć miasto, którego historia rozpoczęła się już ponad 1200 lat temu. W Cieszynie możemy także zaproponować spacer… po Wenecji. Tak od wielu już lat nazywa się okolice nad sztucznym potokiem Młynówka, który od XVI w. służył mieszkającym pod murami rzemieślnikom. W tym urokliwym miejscu znajdziemy dzisiaj liczne restauracyjki i kawiarnie; to ulubione miejsce spacerowe mieszkańców Cieszyna oraz odwiedzających je turystów. Jeśli po dniu pełnym atrakcji macie ochotę na kufel zimnego piwa, możecie liczyc na to, że Śląsk Cieszyński ani Beskidy Was nie zawiodą. Odwiedźcie
Browar Zamkowy Cieszyn, najdłużej, nieprzerwanie działający browar w Polsce, który ma charakter „żywego muzeum piwowarstwa”. Browar jest częścią Szlaku Zabytków Techniki i tutaj zobaczycie, na żywym przykładzie, jak powstaje piwo.

Wzgórze Zamkowe w Cieszynie, fot. www.slaskie.travel Open Ggroup

Romańska rotunda św. Mikołaja w Cieszynie, fot. www.slaskie.travel Open Group

Browaru żywieckiego chyba nie trzeba nikomu przedstawiać. Arcyksiążęcy browar z 1856r. z zachowaną zabytkową XIX-wieczną zabudową jest wizytówką Żywca. Żywiecki browar w ciągu półtora wieku przeistoczył się z lokalnego galicyjskiego zakładu produkcyjnego w jedno z najnowocześniejszych przedsiębiorstw piwowarskich na świecie. Należące do niego Muzeum Browaru to jeden z najnowocześniejszych takich obiektów w Polsce.

O Browarze Żywiec już pewnie słyszeliście, ale czy znacie takie browary jak Wrężel, Dziedzice, Pinta z Wieprza czy Beskidzki Browar Rzemieślniczy? Choć te browary nie są udostępnione zwiedzającym, zapytajcie o regionalne piwa w miejscowych barach oraz sklepach – w wielu znajdziecie te lokalne produkty.

Muzeum Browaru Żywiec, fot. MBŻ

Te i wiele innych atrakcji mają Góry w Śląskim - Beskidy i Śląsk Cieszyński. Zapraszamy do ich odziedzenia!